หลังจากที่จบกระบวนการวางแผนผลงานตอนต้นปี และการทบทวนผลงานในระหว่างปีแล้ว ก็เข้าสู่กระบวนการสุดท้ายของการบริหารผลงาน ก็คือ การประเมินผลงาน ถ้าเราเดินตามกระบวนการอย่างดีแล้ว สิ่งที่จะเกิดขึ้นในการประเมินผลงานก็คือ หัวหน้ากับลูกน้องจะมองเห็นผลงานในมุมมองที่ใกล้เคียงกันมาก และปัญหาในการประเมินผลงานก็จะไม่เกิดขึ้นมากนัก

อาจจะด้วยเหตุนี้เองที่ทำให้หลายบริษัทพยายามจะนำเอาการบริหารผลงานเข้ามาทดแทนการประเมินผลงานให้ได้ เพราะเข้าใจว่าจะทำให้การประเมินผลงานไม่มีปัญหา หรือ มีปัญหาน้อยลง แต่พอเอามาใช้จริงๆ กลับสร้างปัญหามากขึ้นไปอีก ก็เพราะว่า ใช้ระบบบริหารผลงานไปในทางที่ไม่ถูกต้องนั่นเองครับ

ถ้าเราใช้ระบบบริหารผลงานได้ถูกต้อง ตั้งแต่กำหนดเป้าหมายตัวชี้วัดผลงานได้อย่างชัดเจน และในระหว่างปีมีการทบทวนผลงานกันระหว่างหัวหน้ากับลูกน้องอย่างสม่ำเสมอ ปลายปีเวลามานั่งประเมินผลงานมันจะง่ายมากเลยครับ เพราะลูกน้องเองก็รู้ว่าประเด็นใดบ้างที่เขาทำได้ดี และอะไรที่เขาทำได้ยังไม่ดีพอ เพราะหัวหน้าก็คอยบอกคอยเตือนอยู่ตลอดในระหว่างปีที่ผ่านมา ดังนั้นเขาก็จะยอมรับผลงานได้อย่างเต็มใจ และยังพร้อมที่จะพัฒนาตนเองเพื่อให้ทำผลงานให้ดีขึ้นในปีถัดไปอีกด้วย

ในกระบวนการประเมินผลงานนั้น เครื่องมือที่สำคัญก็คือ แบบฟอร์มในการประเมินผลงาน ซึ่งบางแห่งก็เรียกว่า แบบฟอร์มการบริหารผลงาน ที่เรียกแบบนี้ก็เพราะว่า แบบฟอร์มนี้จะใช้ตั้งแต่ตอนวางแผนผลงานเลย จะกำหนดตัวชี้วัด และเป้าหมายผลงานลงไปตั้งแต่ต้นปี และยังมีหน้าถัดๆ ไปที่เป็นเรื่องของการทบทวนผลงานของพนักงานในระหว่างปี พอปลายปี ก็ใช้ฟอร์มเดียวกันนี่แหละครับ ในการประเมินผลปลายปี ก็เลยเรียกรวมว่า แบบฟอร์มในการบริหารผลงาน เพราะไม่ได้ใช่แค่ประเมินผลงานตอนปลายปีแค่นั้น

มีหลายบริษัทที่พยายามจะปรับปรุงระบบการประเมินผลงานของตนเองให้ดีขึ้น โดยใช้การกำหนดตัวชี้วัดผลงานลงไปในแบบฟอร์ม ซึ่งตรงนี้ผมคิดว่าดีนะครับ เพราะจะทำให้มีความชัดเจนมากขึ้น แต่ถ้าเราไม่เดินตามระบบให้ครบทั้ง 3 กระบวนการแล้ว สุดท้ายตอนปลายปี ก็จะมีปัญหาอีกอยู่ดีครับ ตอนประเมินผลงาน ทั้งนี้ก็เพราะเราไปมุ่งเน้นในเรื่องของการประเมินผลงานเพียงอย่างเดียว โดยไม่คิดเรื่องของการพัฒนาเลย

ดังนั้นถ้าจะทำให้ระบบประเมินผลงานของเราดีขึ้นจริงๆ จะต้องเปลี่ยนมุมมองให้เน้นไปที่การพัฒนาความสามารถของพนักงานให้ดีขึ้น ไม่ใช่เน้นไปที่ประเมินเพื่อเอาผลไปขึ้นเงินเดือน จากนั้นก็เก็บเข้ากรุ ไม่ได้เอาข้อมูลการประเมินผลมาใช้ทำอย่างอื่นต่อ ถ้าเป็นแบบนี้ ระบบประเมินผลงานของเราก็จะยังคงมีปัญหาอยู่ทุกปีครับ